書院:冊教科語文/笠12輯2/𱙡𫯳阿甫（摘）

𱙡𫯳阿甫vợ chồng a phủ

蘇懷 Tô Hoài

結果懃達 KẾT QUẢ CẦN ĐẠT

曉得局𤯩極辱、𣋁吣吧過程同胞各民族漨高西北摓𬨠自解放𠺌軛壓逼、鉗鋏𧵑𡇐殖民吧主𡐙統治。

𧡊得藝術陳述靈活、𠳒文精細、𢀭質詩吧酖𦭷色民族𧵑作品；仍㨂𢵰𧵑茹文𥪝役刻畫性格人物、事精細𥪝演寫局𤯩內心、所長觀察仍涅𥢆𧗱風俗、習慣吧𡓃𤯩𧵑𠊛蒙。

Hiều được cuộc sống cực nhục, tối tăm và quá trình đồng bào các dân tộc vùng cao Tây Bắc vùng lên tự giải phóng khỏi ách áp bức, kìm kẹp của bọn thực dân và chúa đất thống trị.

Thấy được nghệ thuật trần thuật linh hoạt, lời văn tinh tế, giàu chất thơ và đậm màu sắc dân tộc của tác phẩm; những đóng góp của nhà văn trong việc khắc hoạ tính cách nhân vật, sự tinh tế trong diễn tả cuộc sống nội tâm, sở trường quan sát những nét riêng về phong tục, tập quán và lối sống của người Mông.

小引 TIỂU DẪN

蘇懷（1920－2014）、𠸜開生𱺵阮蓮、圭㘨於市鎮金牌、縣青威、省河東（𫢩屬河內）、扔生𫥨吧𡘯𬨠於圭外－廊義都、屬府懷德、省河東（𫢩𱺵坊義都、郡橋紙、河內）𥪝𠬠家庭𠏲手工。時𥘷、翁㐌沛蹸𪵅檢𤯩憑𡗉藝、如𫜵家師𠰺兼𥘷、𬥓行、𫜵計算號販、…吧𡗉欺失業。

蘇懷𨀈𠓨𡥵塘文學憑𠬠數排詩固性質浪漫吧𠬠捲傳𣃣、𢪏蹺樣武俠、扔耒翁𮞊𫏢轉𨖅文𣵶現寔吧得注意𬆄自仍創作頭𢬣、𥪝妬固『𧍝𧓭漂流記』。𢆥1943、翁加入會文化救國。𥪝抗戰𢶢殖民法、翁𫜵報吧活動文藝於越北。𢖖󠄁欣𦒹𱑕𢆥勞動藝術、翁㐌固近200頭冊屬𡗉體類恪僥：傳𠦯、小說、記、自傳、小論吧經驗創作。翁𱺵𠬠茹文𡘯、固數量作品達紀錄𥪝文學現代越南。

創作𧵑翁偏𧗱演寫仍事實𧵑𠁀常。蹺翁：「𢪏文𱺵𠬠過程鬥爭抵吶𫥨事實。㐌𱺵事實時空尋常、朱怞沛㧺𥒮仍神像𥪝𢚸𠊛讀。」。翁固呠曉別豐富、漊銫𨤔風俗、習慣𧵑𡗉漨恪僥𨑗𡐙渃些。翁拱𱺵茹文㫻吸引𠊛讀𤳸𡓃陳述憾擤、生動𧵑𠊛曾𱱇、呠詞彙𢀭固－𡗉欺窒平民吧通俗、扔𢘾格使用得地吧才𠀧𢧚固飭擂捲、摛動𠊛讀。𢆥1996翁得贈𦄂賞胡志明𧗱文學藝術。

作品正：『𧍝𧓭漂流記』（傳、1941）、『𡀴𤝞』（集傳、1942）、『圭𠊛』（小說、1942）、『茹隢』（集傳𠦯、1944）、『傳西北』（集傳、1953）、『沔西』（小說、1967）、『𡋥𡏧蹎埃』（回記、1992）、『𣊿𣊿』（自傳、1999）、『𠀧𠊛恪』（小說、2006）。

傳𠦯『𱙡𫯳阿甫』（1952）印𥪝集『傳西北』、得贈𦄂一－𦄂賞會文藝越南1954－1965、𢖖󠄁欣姅世紀、𦤾𫢩吻𡨺近如原捖價值吧飭收唿對貝𡗉世系𠊛讀。

Tô Hoài (1920 - 2014), tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê nội ở thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội), nhưng sinh ra và lớn lên ở quê ngoại - làng Nghĩa Đô, thuộc phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (nay là phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội) trong một gia đình thợ thủ công. Thời trẻ, ông đã phải lăn lộn kiếm sống bằng nhiều nghề, như làm gia sư dạy kèm trẻ, bán hàng, làm kế toán hiệu buôn,... và nhiều khi thất nghiệp.

Tô Hoài bước vào con đường văn học bằng một số bài thơ có tính chất lãng mạn và một cuốn truyện vừa, viết theo dạng võ hiệp, nhưng rồi ông nhanh chóng chuyển sang văn xuôi hiện thực và được chú ý ngay từ những sáng tác đầu tay, trong đó có Dế Mèn phiêu lưu kí. Năm 1943, ông gia nhập Hội Văn hoá cứu quốc. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, ông làm báo và hoạt động văn nghệ ở Việt Bắc. Sau hơn sáu mươi năm lao động nghệ thuật, ông đã có gần 200 đầu sách thuộc nhiều thể loại khác nhau: truyện ngắn, tiểu thuyết, kí, tự truyện, tiểu luận và kinh nghiệm sáng tác. Ông là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam.

Sáng tác của ông thiên về diễn tả những sự thật của đời thường. Theo ông: “Viết văn là một quá trình đấu tranh để nói ra sự thật. Đã là sự thật thì không tầm thường, cho dù phải đập vỡ những thần tượng trong lòng người đọc.". Ông có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc vẻ phong tục, tập quán của nhiều vùng khác nhau trên đất nước ta. Ông cũng là nhà văn luôn hấp dẫn người đọc bởi lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động của người từng trải, vốn từ vựng giàu có - nhiều khi rất bình dân và thông tục, nhưng nhờ cách sử dụng đắc địa và tài ba nên có sức lôi cuốn, lay động người đọc. Năm 1996 ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Tác phẩm chính: Dế Mèn phiêu lưu kí (truyện, 1941), O chuột (tập truyện, 1942), Quê người (tiểu thuyết, 1942), Nhà nghèo (tập truyện ngắn, 1944), Truyện Tây Bắc (tập truyện, 1953), Miền Tây (tiểu thuyết, 1967), Cát bụi chân ai (hồi kí, 1992), Chiều chiều (tự truyện, 1999), Ba người khác (tiểu thuyết, 2006).

Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ (1952) in trong tập Truyện Tây Bắc, được tặng giải Nhất - Giải thưởng Hội Văn nghệ Việt Nam 1954 - 1965, sau hơn nửa thế kỉ, đến nay vẫn giữ gần như nguyên vẹn giá trị và sức thu hút đối với nhiều thế hệ người đọc.

文本 VĂN BẢN

埃於賒𧗱、固役𠓨茹通理伯查常矓𧡊固𠬠姑𡥵𡛔𱖗𢮿𥾘𦃮邊磉𥒥𠓀𨷯、𧣲艚馭。𣅶𱜢拱丕、怞𢮿𥾘、採𩚩馭、𦂾𡲫、𢯙檜咍𠫾𮜲渃𨑜溪𤂬𬨠、姑𧘇拱儈𩈘、𩈘𢞂洟洟。𠊛些常吶：茹伯查𫜵通理、咹𧵑民𡗉、屯西徠朱𪉥𧗱𬥓、𢀭𡗋、茹固𡗉埌、𡗉鉑、𡗉𫇿片一廊。勢時𡥵𡛔伮𡀳包𣇞沛䀡𡣨苦𦓡別苦、𦓡𢞂。扔耒𠳨𫥨㵋𤑟姑𧘇空沛𡥵𡛔茹伯查：姑𧘇𱺵𱙡阿史、𡥵𤳆通理伯查。

姑媚𧗱𫜵妯茹伯查㐌𠇍𢆥。自𢆥𱜢、姑空𢖵、拱空埃𢖵。扔𠊛隢於鴻𫣅時吻𡀳計徠句𡀯媚𧗱𫜵𠊛茹官通理。𣈜𠸗、佈媚𥙩媄媚空固𨁥錢𡠣、沛𦤾䞈茹通理、佈𧵑通理伯查𣊾𣇞。每𢆥𨑻納賚朱主𧴱𠬠埌吳。𦤾盡欺𠄩𱙡𫯳𧗱𫅷耒𦓡拱𣗓㨋得𧴱。𠊛𱙡𣩂、拱𣗓㨋歇𧴱。

朱𬧐𢆥𧘇媚㐌𡘯、媚𱺵𡥵𡛔頭𢚸。通理伯查𦤾𠸒佈媚。

－朱𠋺𠀲𡥵𡛔尼𧗱𫜵妯時𠋺扠歇𧴱朱。

翁老擬𢆥𱜢拱沛㨋𠬠埌吳朱𠊛些、時惜吳、扔拱徠傷𡥵過。翁𣗓別吶勢𱜢時媚𠸒佈哴：

－𡥵𫢩㐌別钁埌𫜵吳、𡥵沛𫜵埌吳㨋𧴱𠊝朱佈。佈揨𬥓𡥵朱茹𢀭。

𦤾節𢆥𧘇、節時𢝙𨔈、𤳆𡛔打包、打𢮿耒𣎀𣎀𢷀僥𠫾𨔈。仍茹固𡥵𡛔時佈媄空体𥄬得爲㗂㹥𡂡。𠁸𣎀、𡥵𤳆𦤾茹𠊛𨉟㤇、𨅸𠺙哨衆𨒺壁。𤳆𦤾𨅸𣼴𪥘󠄁蹎壁頭椖媚。𠬠𣎀𣌉、媚𦖑㗂𢫈壁。㗂𢫈壁㗅𭉑𧵑𠊛㤇。媚徊𪡄𣼽𨤰撾𢬣𬨠時﨤𠄩𢭫𢬣攊𠓨溪楛、𢮀𠬠𢭫𧡊固㧅釰。𠊛㤇𧵑媚常㧅釰𢭫𢬣𧘇。媚卞𢩮𬌓壁楛。𠬠盤𢬣𢴑媚𨀈𫥨。媚𣃣𨀈𫥨、立即固𠇍𠊛撞𦤾、陧襖𠓨𠰘媚耒莂眜、𮜲媚𠫾。

𤏬𣋚𢖖󠄁、媚㵋別𨉟當𡾵𥪝茹通理伯查。𣱆𡇻媚𠓨椖。外壁其、㗂樂笙錢供魔當摺涎𬦮𢱖。

𥪝欺妬、阿史𦤾茹佈媚。阿史吶：

－碎㐌劫得𡥵𡛔佈𫜵𱙡、碎𨑻𧗱供呈魔茹碎耒、𣊾𣇞碎𦤾呈朱佈別。錢鉑抵𡠣時佈碎𠸒㐌迻𪥘󠄁朱佈耒。

耒阿史𨤔。翁老𢖵𬆄句吶𧵑通理伯查道𠓀：朱𡥵𡛔𧗱茹通理伯查時得除𧴱。挍喂！勢𱺵仛媄咹鉑𧵑茹𢀭自劫𠓀、𣊾𣇞𠊛些扒𬥓𡥵除𧴱。空体𫜵勢𱜢恪得耒。

固𦤾亙𠇍𣎃、𣎀𱜢媚拱哭。𠬠𣋚、媚遁𧗱茹、𠄩𭿍眜𡀳𧹻暉。矓𧡊佈、媚跪𥚄、挹𩈘𬺗𡐙、𱕔𦬑。佈媚拱哭、斷別𢚸𡥵𡛔：

－𠋥𧗱𥚄嘲𠋺抵𠋥𠫾𣩂蒂啊？𠋥𣩂扔𧴱𠋺吻𡀳、官吏扒𠋺㨋𧴱。𠋥𣩂耒時空𥙩埃𫜵埌吳㨋得𧴱𠊛些、𠋺時瘖𪽳過耒。空得、𡥵㗒。

媚只𭇛𩈘哭。媚揇捻蘿𢭫𬺗𡐙、捻蘿𢭫媚㐌尋𢲨𥪝𡹃、媚吻𢭳𥪝襖。勢𱺵媚空𢝜𢚸𣩂。媚𣩂時佈媚𡀳苦欣包饒吝𣊾𣇞𡛤。媚𢝜𠭤徠茹通理。

吝吝、𠇍𢆥過、𠇍𢆥𢖖󠄁、佈媚𣩂。扔媚拱空𡀳想𦤾媚固体咹蘿𢭫自死𡛤。於𱍿𥪝丐苦、媚慣苦耒。𣊾𣇞時媚想𨉟拱𱺵𡥵𤛠、𨉟拱𱺵𡥵馭、𱺵𡥵馭沛𢷮於丐艚馭茹尼𦤾於丐艚馭茹恪、馭只別役咹𦹯、別𠫾𫜵𦓡催。媚儈𩈘、空擬𠿿𡛤、𦓡𣅶𱜢拱只𢖵𠫾𢖵徠仍役𥞖僥、接僥𦘧𫥨𠓀𩈘、每𢆥每𬁒、每𣎃徠𫜵𠫾𫜵徠：節歱時𬨠𡶀𢲨𫇿片、𡧲𢆥時𣾹𦰣、𦀺𦰣、𦤾𬁒時𠫾埌𥓳𣔟、吧怞𣅶𠫾𢲨檜、𣅶𨮇吳、𣅶𱜢拱𢹆𠬠抪𦰣𥪝𦑃𢬣抵削成𥾘。包𣇞拱勢、𠁸𢆥𠁸𠁀如勢。𡥵馭、𡥵𢫵𫜵𡀳固𣅶、𣎀伮𡀳得𨅸𢴖蹎、𨅸啀𦹯、僤婆𡥵𡛔茹尼時掊𠓨役𫜵𪥘󠄁𣎀𪥘󠄁𣈜。

每𣈜媚𪨈空吶、𨀤磊如𡥵𧒍𩝺𥪝𨻬𨷯。於丐椖媚㑲、𠻨櫗、固𠬠隻𨷯擻𠬠𡓇𣃱憑盤𢬣。𣅶𱜢矓𫥨拱只𧡊𤽸𤽸、空別𱺵霜咍𱺵𣌝。媚擬哴𨉟據只𱖗𥪝丐𡓇𣃱𧘇𦓡矓𫥨、𦤾包𣇞𣩂時催。

𨑗頭𡶀、各埌吳、埌穭秸歱、吳穭㐌攝安𣹓各茹庫。𥘷𡥵𠫾𢲨苾𧹻、精逆、㐌炪仍寮更埌抵𤇧焒。於鴻𫣅𠊛些成例據咹節欺秸𢲨𣃣歱、空計𣈜、𣎃𱜢。咹節如勢朱及𣅶𩄎春𬺗時𠫾𥒮埌㵋。鴻𫣅𢆥𧘇咹節𡧲𣅶𩙍𠺙𠓨𦹯𦱊鐄𧃽、𩙍吧洌窒㺞𣾶。

扔𥪝各廊苗𧹻、仍隻𧚟花㐌𨑻𫥨𤇨𨑗𡼇𥒥撱如𡥵𧊉嗾數。𡌽𥘷待節、𨔈𢮿、唭𩆢𨑗𡑝𨔈𠓀茹。外頭𡶀垃𥌧㐌固㗂埃𠺙哨𢷀伴𠫾𨔈。媚𦖑㗂哨𠻾徠、切他徘徊。媚𱖗𡍚忱排喝𧵑𠊛當𠺙。

𠋥固𡥵𤳆𡥵𡛔耒、

𠋥𠫾𫜵埌、

些空固𡥵𤳆𡥵𡛔、

些𠫾尋𠊛㤇。

㗂㹥𡂡賒賒。仍𣎀情𬁒春㐌𬧐。

於每頭廊調固𠬠𡼇𡐙塝𫜵丐𡑝𨔈終𣈜節。𤳆𡛔、𥘷𡥵𫥨𡑝𨔈𧘇聚集打包、打𢮿、𠺙哨、𠺙𠸦吧𬦮。

𪥘󠄁茹通理伯查𣃣咹歱𩛷𩚵節供魔。衆𨒺、鉦打𩆢𥑴、𠊛偮僮 吻𡀳𬦮𬨠𬺗、憞𢠈弼。𣃣歇𩛷𩚵徠接𬆄𩛷𨢇邊𤇮焒。

𣈜節、媚拱㕵𨢇。媚𥌦𥙩𪺛𨢇、據㕵𠳑層鉢。耒醝、媚殮𩈘𱖗蒂𥆾𤗆𠊛𬦮僮、𠊛喝、扔𢚸媚時當𤯩𧗱𣈜𠓀。𦖻媚𦕟𦕟㗂哨噲伴頭廊。𣈜𠓀、媚𠺙哨𠐞。𬁒春尼、媚㕵𨢇邊𤇮吧𠺙哨。媚捥隻蘿𨑗腜、𠺙蘿拱咍如𠺙哨。固別包饒𠊛迷、𣈜𣎀㐌𠺙哨𠫾蹺媚。

𨢇㐌散𣅶𱜢。𠊛𧗱、𠊛𠫾𨔈㐌晚𪥘󠄁。媚空別、媚吻𱖗𥗁𠬠𨉟𡧲茹。𫡠𢖖󠄁媚㵋𨅸𧻭、扔媚空𨀈𫥨塘𨔈、𦓡徐徐𨀈𠓨椖。拯𢆥𱜢阿史朱媚𠫾𨔈節。媚拱拯𢞂𠫾。𱢤𣇞媚𱖗𬺗床、矓𫥨丐𨷯擻𡓇𣃱𥊚𥊚𤽸𤽸。㐌自𣅅、媚𧡊𢭿𢭿𠭤徠、𥪝𢚸突然𢝙暢如仍𣎀節𣈜𠓀。媚𥘷𡗋。媚吻𡀳𥘷。媚㦖𠫾𨔈。包饒𠊛固𫯳拱𠫾𨔈𣈜節。況只阿史貝媚、空固𢚸貝僥𦓡吻沛於貝僥！裊固捻蘿𢭫𥪝𢬣𣅶尼、媚仕咹朱𣩂𬆄、渚空𢞂𢖵徠𡛤。𢖵徠、只𧡊渃眜瘀𫥨。𦓡㗂哨噲伴㤇吻𠻴𢣻𢒎外塘。

英揇包、㛪空扒。

㛪空㤇、果包淶耒…

𣅶𧘇、阿史𣃣於兜𧗱、徠當𢯢撰𠫾𨔈。阿史𠊝襖㵋、𢸠添𠄩𤥑鉑𠓨𦙶耒莂丐巾𤽸𬨠頭。固欺伮𠫾𠇍𣈜𠇍𣎀。伮𡀳㦖侱扒𠇍𠊛𡥵𡛔𡛤𧗱𫜵𱙡。拱拯包𣇞媚吶之。

𣊾𣇞媚拱空吶。媚𦤾𧣳茹、𥙩䈵𦝺、𢷂𠬠𨬋𠬃添𠓨𥐨畑朱𤏬。𥪝頭媚當摺涎㗂哨。媚㦖𠫾𨔈、媚拱𢯛𠫾𨔈。媚𦄄徠𩯀、媚貝𢬣𥙩丐𧚟花𥾸於𱘃𥪝壁。阿史當𢯛𨀈𫥨、唪𢮿徠、𥙩𫜵𨓐。伮𥆾𨒺、𧡊媚捽添丐襖。阿史𠳨：

－𠋥㦖𠫾𨔈啊？

媚空吶。阿史拱空𠳨添𡛤。阿史𨀈徠、捻媚、𥙩紩𨉞繓𠄩𢬣媚。伮捇𪥘󠄁𠬠𥴗𥾘𦰣𫥨繓𨅸媚𠓨榾茹。𩯀媚撦𬺗、阿史𦄄㫻𩯀𬨠榾、𫜵朱媚空儈、空𱎸得頭𡛤。繓歱𱙡、阿史紩訥丐紩𨉞青𫥨外襖耒阿史𤎕畑、𠫾𫥨、𢬱𨷯椖徠。

𥪝𣈖𣋁、媚𨅸唵𣼽、如空別𨉟當被繓。唏𨢇𡀳濃難、媚吻𦖑㗂哨迻媚𠫾蹺仍局𨔈、仍𡌽𨔈。「㛪空㤇、果包淶耒。㛪㤇𠊛𱜢、㛪扒包𱜢…」。媚摓𨀈𠫾。扔𢬣蹎𤴬空距得。媚空𦖑㗂哨𡛤。只𡀳𦖑㗂蹎馭踏𠓨壁。馭吻𨅸安、𢴖蹎、啀𦹯。媚忖𥅞擬𨉟空憑𡥵馭。

㹥𡂡賒賒。澄㐌𣌉。𣅶尼𱺵𣅶𤳆當𦤾邊壁𫜵號、𢷀𠊛㤇𢷣壁𫥨𡹃𨔈。媚𠲃哭、媚徠徘徊。

𪥘󠄁𣎀𧘇媚沛繓𨅸如勢。𣅶時𬨢𠊛被絏繓𢗠徠、𤴬𤴵。𣅶徠濃難他切𢖵。唏𨢇𪹟。㗂哨。㗂㹥𡂡賒賒。媚𣅶迷、𣅶醒。朱𬧐欺𡗶𣉕𣉕耒空別𤏬自包𣇞。

媚彷徨醒。𣇜𤏬陰森𥪝丐茹楛㢅。壁邊拱唵𠹃。空𦖑㗂焒𠰉𥪝爐𤍇𤞼 、空𠬠㗂動。空別邊椖𨒺蒂、各姉𱙡英、𱙡注𧵑阿史固𡀳於茹、空別悉𪥘󠄁仍𠊛僤婆困苦蹉𠓨茹官㐌得𠫾𨔈咍𱺵𣱆拱當沛繓如媚。媚空体別。𠁀𠊛僤婆𥙩𫯳茹𢀭於鴻𫣅時𠬠𠁀𡥵𠊛只別𠫾蹺脽𡥵馭𧵑𫯳 。媚眣𢖵徠句𡀯𠊛些吻計：𠁀𠓀、於茹通理伯查固𠬠𠊛繓𱙡𥪝茹𠀧𣈜耒𠫾𨔈、欺𧗱𥆾𦤾時𱙡𣩂耒。𢖵勢、媚𢜝過、媚距揆、䀡𨉟𡀳𤯩咍𣩂。𦙶𢬣、頭、𣔟蹎被絏繓切徠、𤴬䋎曾𤗖𬚸。

固㗂𠮿嗃𱘃外、耒𠬠𡌽佟𠓨茹。通理伯查𬺗馭、朱『侍𤯩』（𠬠職役𠫾候通理如𠊛𫜵𫂋時𠓀）𢴑馭𠓨艚。𦖑如𡇐𣱆固𢷰蹺𡥵𤞼、或𠬠𠊛沛繓、𣃣沕鬩𬺗𡐙、據咀腓腓。

阿史整𫏈𠓨椖。襖伮𧛊劐𠬠𤗖𦠘。丐巾𬦪𤽸𰺽瀂𣹓𧖱、𨀎𬺗𨒺𩑰。阿史㑲蹸𫥨床。𣋩𢖖󠄁、通理伯查𨀈𠓨。蹺𢖖󠄁通理𱺵𠬠𬉆󠄁『通貫』（𠬠職役如副理）、『𬦪沛』（如長村）吧𠬠𡇐『侍𤯩』吻常𫥨𠓨候下、咹𬚸㕵𨢇、唿𫇿片茹通理。固𠊛𱢤𣇞㵋𥆾𧡊媚沛繓𨅸𥪝榾。扔拱空埃抵意、𣱆𠎊𪥘󠄁徠𨒺床阿史。伯查、𢬣吻擒丐檑馭、徠徐徐𠫾𫥨。媚𥄮眜徠、空噉𥆾。媚只𦖑形如固㗂佈𫯳噲𫥨外。媚𢬾𥆾𫥨、𧡊姉妯𨀈𠓨。𠊛姉妯𧘇𣗓𫅷、扔丐𨉞𨒺𢆥沛㧅馱𥘀過、㐌𣌶𢺎𬺗。𠊛姉妯𦤾𢶒繓朱媚。𥾘絏𦃮𨑜𣔟蹎𣃣𣿅𫥨、媚𨁟𨀎𬺗。姉妯吶𡃊𠓨𦖻媚。

－媚！𠫾𢲨𫇿朱𫯳𠋥。

媚悁𪥘󠄁𤴬、𨅸𬨠。扔空蹢蹎𬨠得、媚沛揞𦠘姉妯、𠄩𠊛苦楚𢭼僥𨀈𫥨。𥪝欺𠫾𠓨𡹃尋蘿𫇿、媚𦖑姉妯吶徠、㵋別𡀯阿史𠫾𨔈被打𥒮頭。

姅𣎀過、阿史𠓨廊尋𦤾𡌽𨔈固㗂哨、㗂𠸦。𡗉𤳆廊𧘇吧各廊恪㐌𬧐、𨔈𢮿、𠺙哨𠁸𣈜、縶𣋁𣃣歱𨗛𨢇𥪝茹、𣊾𣇞吻𡀳𣗓𠹾散𧗱。𣅶阿史吧衆伴捁𦤾時空𡀳埃𨔈𥪝茹𡛤、爲佈媄吧𠊛𥪝茹𧘇㐌𠫾𥄬。扔𠊛𫥨𠊛𠓨𡀳𡏽𢭼𨒺𡉦。阿史𨅸外、𠺒𡗋。伮𠴞貝𠬠𬉆󠄁恪、唑打𡇐𡥵𤳆𨓐吻𢵉𨒺茹㐌遣朱𡇐阿史被𦁽空体𠓨得。𡇐阿史揇𥒥𠓨壁。翁佈𥪝茹𫥨𠯽。𡇐阿史吻揇。翁老空噉𫥨𡛤、連𠓨𥪝𨷯、𢏑𫥨𠄩發銃。勢𱺵散仍𡌽𭉑。扔拱𣗓𠊛𤳆𱜢𠹾𧗱。𣱆徠散𠓨各茹慣𥪝𥯎。抵待𤏬𣈕徠𬨠𡑝打包貝𡥵𡛔𥪝𥯎。

𡇐阿史拱空𠹾抵𦑃其安。𤏬𣋽、欺𣱆𣃣捁𫥨頭𡉦、佊𬉆󠄁伴阿史㐌捁𦤾𨠳事。阿史𠫾𠓀、錜𤥑鉑於𦙶揄𬺗仍鬚黹青𧹻𦓡只𥢆𡥵丐茹官𥪝廊㵋得㧅。阿史熊虎𨀈𫥨。𡇐其𨅸拵𪥘󠄁徠、𠮿嗃：

－𬉆󠄁破𡌽些𣎀過低耒。

－阿甫兜？阿甫打𣩂伮𠫾！

𠬠𠊛𫰅𡘯𧼋挬𫥨𢶻𢬣揇𡥵𢮿窒𫰅𠓨𩈘阿史。𡥵𢮿楛𬳜掕𠓨𡧲𩈘。伮𣃣及𭇛𢬣𬨠、阿甫㐌躅𬧐、捻丐𤥑𦙶、捁𡏽頭𬺗、扯𦠘襖、打𬧐漝。𠊛廊𦖑㗂㗅𠿒𢭰𫥨。𧡊丕、𡇐𤳆廊𨓐散歇𬨠𡹃。𠇍𠊛𨘗迍頭阿甫。阿甫被扒𤯩、繓𦁿蹎𢬣徠。𣃣𣅶通理伯查𬧐。衆伮蜀卬丐梞、𢷰阿甫𫼳𧗱揇𬺗𡧲茹通理。

媚𠫾𢲨得蘿𫇿𧗱、𧡊𥪝茹𪨈佟欣𣅶𣅅。外𡑝、𨑜㭲桃徠𫃚添𠇍𡥵馭𨓐。媚𠫾𨷯𢖖󠄁𠓨、𥆼眜𥆾𧡊𠬠𠊛𫰅𡘯跪𥪝𧣳茹。媚斷蒂𱺵阿甫。

𡇐職役𬨢漨鴻𫣅𦤾茹通理伯查與𡌽處件。各理役、官廊、『通貫』、『𬦪沛』戴𢃱、𦄄巾、捇梞、騎馭捁𦤾處件吧咹𩚩。

𥪝茹通理㐌排𠄼丐盤畑。𤌋𫇿片𣻆𫥨各𡓇𨷯擻澊唿青如𤌋𤇮。𪥘󠄁仍𠊛職役邊廊阿甫拱𬧐。扔只𡇐𡥵𤳆廊𧘇沛𱖗拀𢬣𧣲阿甫爲𣱆被噲𨖅候件、𡀳𡇐職役時㑲𨱽𪥘󠄁邊𥳐畑。𠁸自曥朱𬧐歇𣎀、𠇍𨔿𠊛唿。𨑗一𱺵通理伯查、通理伯查唿歱𠬠𦀎𠄼𫁵、𦤾𠊛恪唿、徠𠊛恪唿、據勢吝𦀎𬺗𬧐𡇐𠫾噲𠊛𧗱與件。只固僤婆𱖗𥪝椖或𠫾徠邊外𥉰𥄭𡌽處件吧阿甫跪𠹾罪於𨻬茹、𱺵空得與席唿𧘇。𣅶𠬠刷𠊛𣃣唿歱、伯查𱖗𧻭、𤢇逆丐頭𬴭𨱽、捁脽𩯀𫥨滕𠓀、拮𠰩嚟洏噲：

－僶阿甫𫥨低。

阿甫𫥨跪𡧲茹。立即、𡇐𤳆廊搊𦤾、𠓀一、𬗵𢬣𥚄攡攡𠸜通理伯查耒𢮿徠打阿甫。阿甫跪𠹾杶、只唵如丐像𥒥。

據每澾𡇐職役唿𫇿片歱、阿甫徠沛𫥨跪𡧲茹、徠被𠊛搊𦤾打。𩈘阿甫𤷖𬨠、腜吧脽眜𣎖沚𧖱。𠊛時打、𠊛時跪𥚄、計𣠲、𠯽捭。歱𠬠𦀎打、計、𠯽、徠唿。𤌋𫇿片𢳆𠿸𣻆過各𡓇𨷯擻。耒伯查徠逧𦙶𬨠、𤢇𩯀、噲阿甫…據如勢、𠁸𣊿、𠁸𣎀、𪨈唿、𪨈醒、𪨈打、𪨈𠯽、𪨈唿。

𥪝椖邊𧣲、媚拱𥅞𠁸𣎀唵𣼽𱖗捘𫇿𨁪朱𫯳。𣅶𱜢媚痗過、距𨉟、時仍𡊲𤶾繓𥪝𠊛徠𤴬𤷴𤀔。媚徠𩠧頭㑲𥇒𠫾。欺妬、阿史卞踏蹎𠓨𩈘媚。媚撞𥅞、徠抇捻蘿𫇿、捘調調𨑗𨉞𫯳。外茹吻𫫣𬨠層𩂀捁𫇿片、如仍𡥵蠛哯𢫈捁𨱽、𡧲㗂𠊛哭、㗂𠊛計嘮𡁞、吧㗂抌打鬩鬩。

𤏬𣋚𢖖󠄁時𡌽件㐌歱。𠬠數𠊛、拯別自包𣇞、㐌𥄬𠵨𬆄邊𥳐畑。𡇐『𬦪沛』當𢫣丐𨥿銅吧捇𩐛渃𫥨𤍇添兩𫇿抵唿添班𣈜朱各官廊實醒、各官廊𡀳𠬠席咹𩚩𡛤。

通理伯查𢲫匧、𥙩𫥨𠬠𤾓銅鉑花撱 排𬨠𩈘匧、耒吶：

－僶阿甫打𠊛時廊處𠋥沛納禍朱𠊛沛𠋥打𱺵𠄩𱑕銅、納朱『通貫』𠄼銅、每『𬦪沛』𠄩銅、每𠊛𠫾噲各官廊𧗱候件𠄼毫。𠋥沛𠅒錢𫬱各官唿𫇿自𣋚過𬧐𫢩。徠𠅒𡥵𤞼𠄩𱑕斤、𡎺𡛤𠝺抵各官廊咹禍𠋥。阿甫、𠋥打𡥵官廊、當𨤰廊處𠋥罪𣩂、扔廊赦朱𠋥得𤯩𦓡納禍。𪥘󠄁錢罰、錢𫇿、錢𤞼、𠋥沛𠹾𠬠𤾓鉑𤽸。𠋥空固𤾓鉑時𠋺朱𠋥䞈抵𠋥於𧴱。包𣇞固錢㨋時𠋺朱𠋥𧗱、𣗓固錢㨋時𠋺扒𠋥於𫜵𡥵𤛠、𡥵馭朱茹𠋺。𠁀𠋥、𠁀𡥵、𠁀𡥙𠋥𠋺拱扒勢、包𣇞歇𧴱𠋺㵋催。阿甫！徠低認錢官朱䞈。

阿甫𭢍𠄩丐頭𨆝𤷖𭇴𬨠如𩈘虎符 。阿甫儈𢮀𬨠銅鉑𨑗匧、𥪝欺伯查炪香、啉𠽍懇噲魔𧗱認𩈘𠊛䞈𧴱。伯查懇歱、阿甫拱抇歱鉑、扔抇歱徠抵𬆄𪥘󠄁𬺗𩈘匧。耒伯查徠䢖𪥘󠄁鉑𠓨𥪝匧。

𡥵𤞼𣃣𧷸𧗱朱阿史設廊咹禍㐌叫噁噁外𡑝。自𣅶點錢耒、阿甫空沛跪、沛打𡛤。阿甫𨅸𬨠擒𡥵刀、蹎𤴬𨀈集井、共貝𠇍𤳆廊、𫥨擉血𫜵𬚸𤞼侯廊。𥪝茹、𫇿片吻唿滛滛。

勢𱺵自蒂阿甫沛𠫾於除𧴱朱茹官通理伯查。炪𡹃、𦓿埌、钁埌、𤜬𤙭䢕、擺虎、𤛇𤙭、𤛇馭、𨒺𢆥𠬠身𠬠𨉟奔波𨀐𩧍外塸外𡹃。阿甫當歲飭力。工役𫜵咍𠫾𤜬、丐之拱𫜵㕫㕫。空𡀳固𣅶𱜢𠭤𧗱廊邊。扔阿甫拱拯㦖𠭤𧗱𫜵之邊𧘇𡛤。

阿甫拱空沛𠊛廊邊𧘇。佈媄抵阿甫於胻巴羅。𢆥𠸗、廊胻巴羅沛𠬠陣病痘𬁒、𡗉𥘷𡥵、𪥘󠄁𠊛𡘯、𣩂、固坭𣩂𪥘󠄁茹。英𧵑阿甫、㛪阿甫𣩂、佈媄阿甫拱𣩂。𡀳𨔊徠固𠬠𨉟阿甫。廊𣩂吧𩟡𡗉過、固𠊛廊𩟡䏾扒阿甫𨑻𬺗𬥓𢷮𥙩𥟉𧵑𠊛泰𨑜𦑃垌。阿甫㵋𱑕歲、扔阿甫肝嗙、空𠹾於𨑜𦑃垌隰。阿甫遁𬨠𡶀、流落𦤾鴻𫣅。𠫾𫜵朱茹𠊛、吝呂𬁒尼𨖅𬁒恪、拯包𱍿阿甫㐌𡘯、㐌別𤒘𦧜𦓿、別鑟钁、徠𦓿𠐞吧𠫾𤜬𤙭䢕窒怉。阿甫劸、𧼋𮞊如馭、𡥵𡛔𥪝廊𡗉𠊛迷、𡗉𠊛吶：「𠀲𱜢得阿甫拱憑得𡥵𤛠卒𥪝茹、拯𠇍𣅶𦓡𢀭」。𠊛些呦約𢴉勢催渚法𨢇拱拯𫰅欣法廊、𡀳俗例𡠣吀、𦓡阿甫時空固佈媄、空固𬏇、空固鉑、阿甫空体𥙩浽𱙡。雖然、當歲𨔈、𥪝𣈜節𦤾、怞阿甫拯固裙襖㵋如𡗉𤳆恪、阿甫只固獨𠬠隻𤥑𤽶 𤶾𨑗𦙶、阿甫拱據共𤳆廊𨑻哨、𠸦、𨑻𡥵𢮿吧果包、果燕𠫾尋𠊛㤇於各廊𥪝漨。

爲勢𦓡生事打僥於鴻𫣅。

（略𠬠段：欺妬當𩟡𡹃、虎𤠰曾僤𫥨破埌、扒𤙭馭。阿甫𥪝𣅶矓𤙭馭爲𬏽迷擺𤢾㐌抵虎扒𠅒𠬠𡥵𤙭。阿甫被通理伯查扒繓𨅸𠓨𠬠𣘃榾𥪝𧣳茹憑絏𫂗𦄄自蹎𦤾𦠘、䟻欺𱜢𢏑得虎㵋拖。扔阿史吧𪜯𢘭𧵑通理空𨓡𢏑得虎、阿甫吻被繓。）

仍𣎀𬁒冬𨑗𡶀高𨱽吧𢞂、裊空固𤇮焒𤇧其時媚拱𦤾𣩂𤉗。每𣎀、媚㐌𧻭𫥨𠺙焒𤏤𢬣、𤏤𨉞、空別包饒吝。

常欺𦤾𪃿𠰁𤏬媚𱖗𧻭𫥨𤇮𤇧𠬠𣅶實𱍿時各姉㛪𥪝茹㵋扒頭𧻭𫥨𤇲爐𨮇吳、𤍇𥹙𤞼。只𥊝眜得層𣅶、媚徠𥅞𤇧焒𠁸𣎀。每𣎀、欺𦖑㗂浮浮𠺙𤇮、阿甫徠𢲫眜。𦰟焒𤇧熢𬨠、共𣅶𧘇時媚拱𥆾𨖅、𧡊眜阿甫瞪瞪、㵋別阿甫𡀳𤯩。𠇍𣎀𫢩如勢。扔媚吻坦然𠺙焒、𤏤𢬣。裊阿甫𱺵丐殼𣩂𨅸蒂、拱勢催。媚吻𠭤𧻭、吻𤇧、只別只𡀳於貝𦰟焒。固𣎀阿史眣𧗱、𧡊媚𱖗蒂、阿史打媚𨁟𬆄𬺗𨷯𤇮。扔𣎀𢖖󠄁媚吻𫥨𤇧如𣎀𠓀。

𣅶𧘇㐌𣌉。𥪝茹㐌𥄬安、時媚𠭤𧻭𠺙焒。𦰟焒潗熢𤏬𬨠、媚𥆼眜矓𨖅、𧡊𠄩眜阿甫拱𣃣𢲫、𠬠𣳔渃眜垃𨀌𨁏𬺗𠄩陷𦟐㐌繿黰徠。𥆾𧡊情景如勢、媚眣𢖵徠𣎀𢆥𠓀阿史繓媚、媚拱沛繓𨅸勢其。𡗉吝哭、渃眜沚𬺗𠰘、𬺗𦙶、空別撈𠫾得。𡗶㗒、伮扒繓𨅸𠊛些𦤾𣩂、伮扒𨉟𣩂拱催、伮扒繓𦤾𣩂𠊛僤婆𣈜𠓀拱於丐茹尼。衆伮實毒惡。幾澄尼只𣎀𣈕𱺵𠊛其𣩂、𣩂𤴬、𣩂𩟡、𣩂洌、沛𣩂。些𱺵身僤婆、伮㐌扒些𧗱呈魔茹伮耒時只𡀳別待𣈜癒𩩫於低催…𠊛其役之𦓡沛𣩂勢。阿甫…媚彷彿擬如丕。

𡌽炭㐌鑊𠳾焒。媚空𠺙、拱空𨅸𬨠。媚𢖵徠𠁀𨉟、媚徠想像如固体𠬠𣅶𱜢、別兜阿甫拯㐌遁得耒、𣅶𧘇佈𡥵伯查仕𠸒𱺵媚㐌𢶒繓朱伮、媚連沛繓𠊝𠓨蒂、媚沛𣩂𨑗丐梮𧘇。擬勢、𥪝情景尼、𫜵哰媚拱空𧡊𢜝…

𣅶𧘇、𥪝茹㐌𣋁𭇛、媚蹾𨅍𨀈徠、阿甫吻𥄮眜、扔媚想如阿甫當別固𠊛𨀈徠…媚捽𡥵刀𡮈割穭、割𨨷絏𫂗。阿甫據咀腓層唏、空別迷咍醒。吝吝、𦤾𣅶攑得歇絏繓於𠊛阿甫時媚拱惚恍、媚只時㗖得𠬠㗂「𠫾𬆄…」、耒媚喭徠。阿甫唪躈𬺗、空𨀈浽。扔𠓀丐𣩂固体𦤾坭𬆄、阿甫徠掘飭摓𬨠、𧼋。

媚𨅸𣼽𥪝𣈖𣋁。

耒媚拱挬𧼋𫥨。𡗶𣋁𡗋。扔媚吻𬦋𠫾。媚𨘗及阿甫、㐌蹸、𧼋、𧼋𬺗𬧐𨉞詘、媚吶、吐𥪝唏𩙍𬨩冷𤶽：

－阿甫朱碎𠫾。

阿甫𣗓及吶、媚徠吶：

－於低時𣩂𠅒。

阿甫眣曉。

𠊛僤婆吱𫯳妬𣃣救𤯩𨉟。

阿甫吶：「𠫾貝碎」。吧𠄩𠊛㥄𣼽扡僥𨦭𧼋𬺗𡾬𡶀。

（略份𡳳：𠄩𠊛成𱙡𫯳吧遁𨖅平沙。軍法𣼼𬧐、民平沙徠慌忙𢥈𢜝。阿周、幹部黨㐌尋𦤾。阿甫結義英㛪貝阿周。耒阿甫𠭤成小隊長游擊、共貝媚吧同隊保衛圭鄉。）

（蹺『傳西北』、茹出版文學、河內、1960）

Ai ở xa về, có việc vào nhà thống lí Pá Tra thường trông thấy có một cô con gái ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái cỗ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi. Người ta thường nói: nhà Pá Tra làm thống lí, ăn của dân nhiều, đồn Tây lại cho muối về bán, giàu lắm, nhà có nhiều nương, nhiều bạc, nhiều thuốc phiện nhất làng. Thế thì con gái nó còn bao giờ phải xem cái khổ mà biết khổ, mà buồn. Nhưng rồi hỏi ra mới rõ cô ấy không phải con gái nhà Pá Tra: cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lí Pá Tra.

Cô Mị về làm dâu nhà Pá Tra đã mấy năm. Từ năm nào, cô không nhớ, cũng không ai nhớ. Nhưng người nghèo ở Hồng Ngài thì vẫn còn kể lại câu chuyện Mị về làm người nhà quan thống lí. Ngày xưa, bố Mị lấy mẹ Mị không có đủ tiền cưới, phải đến vay nhà thống lí, bố của thống lí Pá Tra bây giờ. Mỗi năm đem nộp lãi cho chủ nợ một nương ngô. Đến tận khi hai vợ chồng về già rồi mà cũng chưa trả được nợ. Người vợ chết, cũng chưa trả hết nợ.

Cho tới năm ấy Mị đã lớn, Mị là con gái đầu lòng. Thống lí Pá Tra đến bảo bố Mị:

- Cho tao đứa con gái này về làm dâu thì tao xoá hết nợ cho.

Ông lão nghĩ năm nào cũng phải trả một nương ngô cho người ta, thì tiếc ngô, nhưng cũng lại thương con quá. Ông chưa biết nói thế nào thì Mị bảo bố rằng:

- Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu.

Đến Tết năm ấy, Tết thì vui chơi, trai gái đánh pao, đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi. Những nhà có con gái thì bố mẹ không thể ngủ được vì tiếng chó sủa. Suốt đêm, con trai đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách. Trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị. Một đêm khuya, Mị nghe tiếng gõ vách. Tiếng gõ vách hò hẹn của người yêu. Mị hồi hộp lặng lẽ quơ tay lên thì gặp hai ngón tay lách vào khe gỗ, sờ một ngón thấy có đeo nhẫn. Người yêu của Mị thường đeo nhẫn ngón tay ấy. Mị bèn nhấc tấm vách gỗ. Một bàn tay dắt Mị bước ra. Mị vừa bước ra, lập tức có mấy người choàng đến, nhét áo vào miệng Mị rồi bịt mắt, cõng Mị đi.

Sáng hôm sau, Mị mới biết mình đang ngôi trong nhà thống lí Pá Tra. Họ nhốt Mị vào buồng. Ngoài vách kia, tiếng nhạc sinh tiền cúng ma đương rập rờn nhảy múa.

Trong khi đó, A Sử đến nhà bố Mị. A Sử nói:

- Tôi đã cướp được con gái bố làm vợ, tôi đem về cúng trình ma nhà tôi rồi, bây giờ tôi đến trình cho bố biết. Tiền bạc để cưới thì bố tôi bảo đã đưa cả cho bố rồi.

Rồi A Sử vẻ. Ông lão nhớ ngay câu nói của thống lí Pá Tra đạo trước: cho con gái về nhà thống lí Pá Tra thì được trừ nợ. Chao ôi! Thế là cha mẹ ăn bạc của nhà giàu từ kiếp trước, bây giờ người ta bắt bán con trừ nợ. Không thể làm thế nào khác được rồi!

Có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc. Một hôm, Mị trốn về nhà, hai tròng mắt còn đỏ hoe. Trông thấy bố, Mị quỳ lạy, úp mặt xuống đất, nức nở. Bố Mị cũng khóc, đoán biết lòng con gái:

- Mày về lạy chào tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nhưng nợ tao vẫn còn, quan lại bắt tao trả nợ. Mày chết rồi thì không lấy ai làm nương ngô giả được nợ người ta, tao thì ốm yếu quá rồi. Không được, con ơi!

Mị chỉ bưng mặt khóc. Mị ném nắm lá ngón xuống đất, nắm lá ngón Mị đã tìm hái trong rừng, Mị vẫn giấu trong áo. Thế là Mị không đành lòng chết. Mị chết thì bố Mị còn khổ hơn bao nhiêu lần bây giờ nữa. Mị đành trở lại nhà thống lí.

Lần lần, mấy năm qua, mấy năm sau, bố Mị chết. Nhưng Mị cũng không còn tưởng đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử nữa. Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi. Bây giờ thì Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa, là con ngựa phải đổi ở cái tàu ngựa nhà này đến ở cái tàu ngựa nhà khác, ngựa chỉ biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi. Mị cúi mặt, không nghĩ ngợi nữa, mà lúc nào cũng chỉ nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt, mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi làm lại: Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa thì đi nương bể bắp, và dù lúc đi hái củi, lúc bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay trong cánh tay để tước thành sợi. Bao giờ cũng thế, suốt năm suốt đời như thế. Con ngựa, con trau làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc làm cả đêm cả ngày.

Mỗi ngày Mị càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Ở cái buồng Mị nằm, kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng. Mị nghĩ rằng mình cứ chỉ ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao giờ chết thì thôi.

Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho. Trẻ con đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều canh nương để sưởi lửa. Ở Hồng Ngài người ta thành lệ cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong, không kể ngày, tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống thì đi vỡ nương mới. Hồng Ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội.

Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc số. Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. Mị ngồi nhầm thầm bài hát của người đang thổi.

Mày có con trai con gái rồi,

Mày đi làm nương,

Ta không có con trai con gái,

Ta đi tìm người yêu.

Tiếng chó sủa xa xa. Những đêm tình mùa xuân đã tới.

Ở mỗi đầu làng đều có một mỏm đất phẳng làm cái sân chơi chung ngày Tết. Trai gái, trẻ con ra sân chơi ấy tụ tập đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi khèn và nhảy.

Cả nhà thống lí Pá Tra vừa ăn xong bữa cơm Tết cúng ma. Xung quanh, chiêng đánh ầm ĩ, người ốp đồng vẫn còn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa hết bữa cơm lại tiếp ngay bữa rượu bên bếp lửa.

Ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ực từng bát. Rồi say, Mị lịm mặt ngồi đấy nhìn mọi người nhảy đồng, người hát, nhưng lòng Mị thì đang sống về ngày trước. Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị.

Rượu đã tan lúc nào. Người về, người đi chơi đã vãn cả. Mị không biết, Mị vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà. Mãi sau Mị mới đứng dậy, nhưng Mị không bước ra đường chơi, mà từ từ bước vào buồng. Chẳng năm nào A Sử cho Mị đi chơi Tết. Mị cũng chẳng buồn đi. Bấy giờ Mị ngồi xuống giường, trông ra cái cửa sổ lỗ vuông mờ mờ trăng trắng. Đã từ nãy, Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết. Huống chỉ A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau! Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại, chỉ thấy nước mắt ứa ra. Mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường.

Anh ném pao, em không bắt,

Em không yêu, quả pao rơi rồi...

Lúc ấy, A Sử vừa ở đâu về, lại đang sửa soạn đi chơi. A Sử thay áo mới, khoác thêm hai vòng bạc vào cổ rồi bịt cái khăn trắng lên đầu. Có khi nó đi mấy ngày mấy đêm. Nó còn muốn rình bắt mấy người con gái nữa về làm vợ. Cũng chẳng bao giờ Mị nói gì.

Bây giờ Mị cũng không nói. Mị đến góc nhà, lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng. Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo. Mị muốn đi chơi, Mị cũng sắp đi chơi. Mị quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách. A Sử đang sắp bước ra, bỗng quay lại, lấy làm lạ. Nó nhìn quanh, thấy Mị rút thêm cái áo. A Sử hỏi:

- Mày muốn đi chơi à?

Mị không nói. A Sử cũng không hỏi thêm nữa. A Sử bước lại, nắm Mị, lấy thắt lưng trói hai tay Mị. Nó xách cả một thúng sợi đay ra trói đứng Mị vào cột nhà. Tóc Mị xoã xuống, A Sử quấn luôn tóc lên cột, làm cho Mị không cúi, không nghiêng được đầu nữa. Trói xong vợ, A Sử thắt nốt cái thắt lưng xanh ra ngoài áo rồi A Sử tắt đèn, đi ra, khép cửa buồng lại.

Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. “Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao nào...”. Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được. Mị không nghe tiếng sáo nữa. Chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vào vách. Ngựa vẫn đứng yên, gãi chân, nhai cỏ. Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa.

Chó sủa xa xa. Chừng đã khuya. Lúc này là lúc trai đang đến bên vách làm hiệu, rủ người yêu dỡ vách ra rừng chơi. Mị nín khóc, Mị lại bồi hồi.

Cả đêm ấy Mị phải trói đứng như thế. Lúc thì khắp người bị dây trói thít lại, đau nhức. Lúc lại nồng nàn tha thiết nhớ. Hơi rượu toả. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa. Mị lúc mê, lúc tỉnh. Cho tới khi trời tang tảng rồi không biết sáng từ bao giờ.

Mị bàng hoàng tỉnh. Buổi sáng âm sâm trong cái nhà gỗ rộng. Vách bên cũng im ắng. Không nghe tiếng lửa réo trong lò nấu lợn, Không một tiếng động. Không biết bên buồng quanh đấy, các chị vợ anh, vợ chú của A Sử có còn ở nhà, không biết tất cả những người đàn bà khốn khổ sa vào nhà quan đã được đi chơi hay là họ cũng đang phải trói như Mị. Mị không thể biết. Đời người đàn bà lấy chồng nhà giàu ở Hồng Ngài thì một đời con người chỉ biết đi theo đuôi con ngựa của chồng. Mị chợt nhớ lại câu chuyện người ta vẫn kể: đời trước, ở nhà thống lí Pá Tra có một người trói vợ trong nhà ba ngày rồi đi chơi, khi về nhìn đến thì vợ chết rồi. Nhớ thế, Mị sợ quá, Mị cựa quậy, xem mình còn sống hay chết. Cổ tay, đầu, bắp chân bị dây trói siết lại, đau đứt từng mảnh thịt.

Có tiếng xôn xao phía ngoài, rồi một đám đông vào nhà. Thống lí Pá Tra xuống ngựa, cho 'thị sống' (một chức việc đi hầu thống lí như người làm mõ thời trước) dắt ngựa vào tàu. Nghe như bọn họ có khiêng theo con lợn, hoặc một người phải trói, vừa vất huỵch xuống đất, cứ thở phè phè.

A Sử chệnh choạng vào buồng. Áo nó rách toạc một mảnh vai. Cái khăn xéo trắng loang lổ đầy máu, sụp xuống quanh trán. A Sử nằm lăn ra giường. Lát sau, thống lí Pá Tra bước vào. Theo sau thống lí là một lũ 'thống quán' (một chức việc như phó lí), 'xéo phải' (như trưởng thôn) và một bọn 'thị sống' vẫn thường ra vào hầu hạ, ăn thịt uống rượu, hút thuốc phiện nhà thống lí. Có người bấy giờ mới nhìn thấy Mị phải trói đứng trong cột. Nhưng cũng không ai để ý, họ xúm cả lại quanh giường A Sử. Pá Tra, tay vẫn cầm cái roi ngựa, lại từ từ đi ra. Mị nhắm mắt lại, không dám nhìn. Mị chỉ nghe hình như có tiếng bố chồng gọi ra ngoài. Mị hé nhìn ra, thấy chị dâu bước vào. Người chị dâu ấy chưa già, nhưng cái lưng quanh năm phải đeo thồ nặng quá, đã còng rạp xuống. Người chị dâu đến cởi trói cho Mị. Sợi dây gai dưới bắp chân vừa lỏng ra, Mị ngã sụp xuống. Chị dâu nói khẽ vào tai Mị:

- Mị! Đi hái thuốc cho chồng mày.

Mị quên cả đau, đứng lên. Nhưng không nhích chân lên được, Mị phải ôm vai chị dâu, hai người khổ sở dìu nhau bước ra. Trong khi đi vào rừng tìm lá thuốc, Mị nghe chị dâu nói lại, mới biết chuyện A Sử đi chơi bị đánh vỡ đầu.

Nửa đêm qua, A Sử vào làng tìm đến đám chơi có tiếng sáo, tiếng khèn. Nhiều trai làng ấy và các làng khác đã tới, chơi quay, thổi sáo suốt ngày, chập tối vừa xong chầu rượu trong nhà, bây giờ vẫn còn chưa chịu tan về. Lúc A Sử và chúng bạn kéo đến thì không còn ai chơi trong nhà nữa, vì bố mẹ và người trong nhà ấy đã đi ngủ. Nhưng người ra người vào còn dập dìu quanh ngõ. A Sử đứng ngoài, tức lắm. Nó bàn với một lũ khác, doạ đánh bọn con trai lạ vẫn bám quanh nhà đã khiến cho bọn A Sử bị vướng không thể vào được. Bọn A Sử ném đá vào vách. Ông bố trong nhà ra chửi. Bọn A Sử vẫn ném. Ông lão không dám ra nữa, liền vào trong cửa, bắn ra hai phát súng. Thế là tan những đám hẹn. Nhưng cũng chưa người trai nào chịu về. Họ lại tản vào các nhà quen trong xóm. Để đợi sáng mai lại lên sân đánh pao với con gái trong xóm.

Bọn A Sử cũng không chịu để cánh kia yên. Sáng sớm, khi họ vừa kéo ra đầu ngõ, bè lũ bạn A Sử đã kéo đến gây sự. A Sử đi trước, nạm vòng bạc ở cổ rũ xuống những tua chỉ xanh đỏ mà chỉ riêng con cái nhà quan trong làng mới được đeo. A Sử hùng hổ bước ra. Bọn kia đứng dồn cả lại, xôn xao:

- Lũ phá đám ta đêm qua đây rồi.

- A Phủ đâu? A Phủ đánh chết nó đi!

Một người to lớn chạy vụt ra vung tay ném con quay rất to vào mặt A Sử. Con quay gỗ ngát lăng vào giữa mặt. Nó vừa kịp bưng tay lên, A Phủ đã xộc tới, nắm cái vòng cổ, kéo dập đầu xuống, xé vai áo, đánh tới tấp. Người làng nghe tiếng hò hét đổ ra. Thấy vậy, bọn trai làng lạ tản hết lên rừng. Mấy người đuổi đón đầu A Phủ. A Phủ bị bắt sống, trói gô chân tay lại. Vừa lúc thống lí Pá Tra tới. Chúng nó xọc ngang cái gậy, khiêng A Phủ mang về ném xuống giữa nhà thống lí.

Mị đi hái được lá thuốc về, thấy trong nhà càng đông hơn lúc nãy. Ngoài sân, dưới gốc đào lại buộc thêm mấy con ngựa lạ. Mị đi cửa sau vào, lé mắt nhìn thấy một người to lớn quỳ trong góc nhà. Mị đoán đấy là A Phủ.

Bọn chức việc khắp vùng Hồng Ngài đến nhà thống lí Pá Tra dự đám xử kiện. Các lí dịch, quan làng, thống quán, xéo phải đội mũ, quấn khăn, xách gậy, cưỡi ngựa kéo đến xử kiện và ăn cỗ.

Trong nhà thống lí đã bày năm cái bàn đèn. Khói thuốc phiện tuôn ra các lỗ cửa sổ tun hút xanh như khói bếp. Cả những người chức việc bên làng A Phủ cũng tới. Nhưng chỉ bọn con trai làng ấy phải ngồi khoanh tay cạnh A Phủ vì họ bị gọi sang hầu kiện, còn bọn chức việc thì nằm dài cả bên khay đèn. Suốt từ trưa cho tới hết đêm, mấy chục người hút. Trên nhất là thống lí Pá Tra, thống lí Pá Tra hút xong một lượt năm điếu, đến người khác hút, lại người khác hút, cứ thế lần lượt xuống tới bọn đi gọi người về dự kiện. Chỉ có đàn bà ngồi trong buồng hoặc đi lại bên ngoài dòm ngó đám xử kiện và A Phủ quỳ chịu tội ở xó nhà, là không được dự tiệc hút ấy. Lúc một loạt người vừa hút xong, Pá Tra ngồi dậy, vuốt ngược cái đầu trọc dài, kéo đuôi tóc ra đằng trước, cất giọng lè nhè gọi:

- Thằng A Phủ ra đây.

A Phủ ra quỳ giữa nhà. Lập tức, bọn trai làng xô đến, trước nhất, chắp tay lạy lia lịa tên thống lí Pá Tra rồi quay lại đánh A Phủ. A Phủ quỳ chịu đòn, chỉ im như cái tượng đá.

Cứ mỗi đợt bọn chức việc hút thuốc phiện xong, A Phủ lại phải ra quỳ giữa nhà, lại bị người xô đến đánh. Mặt A Phủ sưng lên, môi và đuôi mắt giập chảy máu. Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lượt đánh, kể, chửi, lại hút. Khói thuốc phiện ngào ngạt tuôn qua các lỗ cửa sổ. Rồi Pá Tra lại ngóc cổ lên, vuốt tóc, gọi A Phủ... Cứ như thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chửi, càng hút.

Trong buồng bên cạnh, Mị cũng thức suốt đêm im lặng ngồi xoa thuốc dấu cho chồng. Lúc nào Mị mỏi quá, cựa mình, thì những chỗ lằn trói trong người lại đau ê ẩm. Mị lại gục đầu nằm thiếp đi. Khi đó, A Sử bèn đạp chân vào mặt Mị. Mị choàng thức, lại nhặt nắm lá thuốc, xoa đều đều trên lưng chồng. Ngoài nhà vẫn rên lên từng cơn kéo thuốc phiện, như những con mọt nghiến gõ kéo dài, giữa tiếng người khóc, tiếng người kể lào xào, và tiếng đấm đánh huỳnh huỵch.

Sáng hôm sau thì đám kiện đã xong. Một số người, chẳng biết từ bao giờ, đã ngủ ngáy ngay bên khay đèn. Bọn xéo phải đang bắc cái chảo đồng và xách ấm nước ra nấu thêm lạng thuốc để hút thêm ban ngày cho các quan làng thật tỉnh, các quan làng còn một tiệc ăn cỗ nữa.

Thống lí Pá Tra mở tráp, lấy ra một trăm đồng bạc hoa xoè bày lên mặt tráp, rồi nói:

- Thằng A Phủ đánh người thì làng xử mày phải nộp vạ cho người phải mày đánh là hai mươi đồng, nộp cho thống quán năm đồng, mỗi xéo phải hai đồng, mỗi người đi gọi các quan làng về hầu kiện năm hào. Mày phải mất tiền mời các quan hút thuốc từ hôm qua tới nay. Lại mất con lợn hai mươi cân, chốc nữa mổ để các quan làng ăn vạ mày. A Phủ, mày đánh con quan làng, đáng nhẽ làng xử mày tội chết, nhưng làng tha cho mày được sống mà nộp vạ. Cả tiền phạt, tiền thuốc, tiền lợn, mày phải chịu một trăm bạc trắng. Mày không có trăm bạc thì tao cho mày vay để mày ở nợ. Bao giờ có tiền giả thì tao cho mày về, chưa có tiền giả thì tao bắt mày ở làm con trâu, con ngựa cho nhà tao. Đời mày, đời con, đời cháu mày tao cũng bắt thế, bao giờ hết nợ tao mới thôi. A Phủ! Lại đây nhận tiền quan cho vay.

A Phủ lê hai cái đầu gối sưng bạnh lên như mặt hổ phù. A Phủ cúi sờ lên đồng bạc trên tráp, trong khi Pá Tra đốt hương, lầm rầm khấn gọi ma về nhận mặt người vay nợ. Pá Tra khấn xong, A Phủ cũng nhặt xong bạc, nhưng nhặt xong lại để ngay cả xuống mặt tráp. Rồi Pá Tra lại trút cả bạc vào trong tráp.

Con lợn vừa mua về cho A Sử thết làng ăn vạ đã kêu eng éc ngoài sân. Từ lúc đếm tiền rồi, A Phủ không phải quỳ, phải đánh nữa. A Phủ đứng lên cầm con đao, chân đau bước tập tễnh, cùng với mấy trai làng, ra chọc tiết làm thịt lợn hầu làng. Trong nhà, thuốc phiện vẫn hút rào rào.

Thế là từ đấy A Phủ phải đi ở trừ nợ cho nhà quan thống lí Pá Tra. Đốt rừng, cày nương, cuốc nương, săn bò tót, bẫy hổ, chăn bò, chăn ngựa, quanh năm một thân một mình bôn ba rong ruổi ngoài gò ngoài rừng. A Phủ đương tuổi sức lực. Công việc làm hay đi săn, cái gì cũng làm phăng phăng. Không còn có lúc nào trở về làng bên. Nhưng A Phủ cũng chẳng muốn trở về làm gì bên ấy nữa.

A Phủ cũng không phải người làng bên ấy. Bố mẹ để A Phủ ở Háng-bla. Năm xưa, làng Háng-bla phải một trận bệnh đậu mùa, nhiều trẻ con, cả người lớn, chết, có nơi chết cả nhà. Anh của A Phủ, em A Phủ chết, bố mẹ A Phủ cũng chết. Còn sót lại có một mình A Phủ. Làng chết và đói nhiều quá, có người làng đói bụng bắt A Phủ đem xuống bán đổi lấy thóc của người Thái dưới cánh đồng. A Phủ mới mười tuổi, nhưng A Phủ gan bướng, không chịu ở dưới cánh đồng thấp. A Phủ trốn lên núi, lưu lạc đến Hồng Ngài. Đi làm cho nhà người, lần lữa mùa này sang mùa khác, chẳng bao lâu A Phủ đã lớn, đã biết đúc lưỡi cày, biết đục cuốc, lại cày giỏi và đi săn bò tót rất bạo. A Phủ khoẻ, chạy nhanh như ngựa, con gái trong làng nhiều người mê, nhiều người nói: “Đứa nào được A Phủ cũng bằng được con trâu tốt trong nhà, chẳng mấy lúc mà giàu”. Người ta ao ước đùa thế thôi chứ phép rượu cũng chẳng to hơn phép làng, còn tục lệ cưới xin, mà A Phủ thì không có bố mẹ, không có ruộng, không có bạc, A Phủ không thể lấy nổi vợ. Tuy nhiên, đang tuổi chơi, trong ngày Tết đến, dù A Phủ chẳng có quần áo mới như nhiều trai khác, A Phủ chỉ có độc một chiếc vòng vía lằn trên cổ, A Phủ cũng cứ cùng trai làng đem sáo, khèn, đem con quay và quả pao, quả yến đi tìm người yêu ở các làng trong vùng.

Vì thế mà sinh sự đánh nhau ở Hồng Ngài.

(Lược một đoạn: Khi đó đang đói rừng, hổ gấu từng đàn ra phá nương, bắt bò ngựa. A Phủ trong lúc trông bò ngựa vì mải mê bẫy nhím đã để hổ bắt mất một con bò. A Phủ bị thống lí Pá Tra bắt trói đứng vào một cây cột trong góc nhà bằng dây mây quấn từ chân đến vai, chờ khi nào bắn được hổ mới tha. Nhưng A Sử và lính dõng của thống lí không lùng bắn được hổ, A Phủ vẫn bị trói.)

Những đêm mùa đông trên núi cao dài và buồn, nếu không có bếp lửa sưởi kia thì Mị cũng đến chết héo. Mỗi đêm, Mị đã dậy ra thổi lửa hơ tay, hơ lưng, không biết bao nhiêu lần.

Thường khi đến gà gáy sáng Mị ngồi dậy ra bếp sưởi một lúc thật lâu thì các chị em trong nhà mới bắt đầu dậy ra dóm lò bung ngô, nấu cháo lợn. Chỉ chợp mắt được từng lúc, Mị lại thức sưởi lửa suốt đêm. Mỗi đêm, khi nghe tiếng phù phù thổi bếp, A Phủ lại mở mắt. Ngọn lửa sưởi bùng lên, cùng lúc ấy thì Mị cũng nhìn sang, thấy mắt A Phủ trừng trừng, mới biết A Phủ còn sống. Mấy đêm nay như thế. Nhưng Mị vẫn thản nhiên thổi lửa, hơ tay. Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi. Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ biết chỉ còn ở với ngọn lửa. Có đêm A Sử chợt về, thấy Mị ngồi đấy, A Sử đánh Mị ngã ngay xuống cửa bếp. Nhưng đêm sau Mị vẫn ra sưởi như đêm trước.

Lúc ấy đã khuya. Trong nhà đã ngủ yên, thì Mị trở dậy thổi lửa. Ngọn lửa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại. Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được. Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở cái nhà này. Chúng nó thật độc ác. Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi... Người kia việc gì mà phải chết thế. A Phủ... Mị phảng phất nghĩ như vậy.

Đám than đã vạc hẳn lửa. Mị không thổi, cũng không đứng lên. Mị nhớ lại đời mình, Mị lại tưởng tượng như có thể một lúc nào, biết đâu A Phủ chẳng đã trốn được rồi, lúc ấy bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị đã cởi trói cho nó, Mị liền phải trói thay vào đấy, Mị phải chết trên cái cọc ấy. Nghĩ thế, trong tình cảnh này, làm sao Mị cũng không thấy sợ...

Lúc ấy, trong nhà đã tối bưng, Mị rón rén bước lại, A Phủ vẫn nhắm mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại... Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè từng hơi, không biết mê hay tỉnh. Lần lần, đến lúc gỡ được hết dây trói ở người A Phủ thì Mị cũng hốt hoảng, Mị chỉ thì thào được một tiếng “Đi ngay...”, rồi Mị nghẹn lại. A Phủ bỗng khuỵu xuống, không bước nổi. Nhưng trước cái chết có thể đến nơi ngay, A Phủ lại quật sức vùng lên, chạy.

Mị đứng lặng trong bóng tối.

Rồi Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc, Mị nói, thổ trong hơi gió thốc lạnh buốt:

- A Phủ cho tôi đi.

A Phủ chưa kịp nói, Mị lại nói:

- Ở đây thì chết mất.

A Phủ chợt hiểu.

Người đàn bà chê chồng đó vừa cứu sống mình.

A Phủ nói: “Đi với tôi”. Và hai người lẳng lặng đỡ nhau lao chạy xuống dốc núi.

(Lược phần cuối: Hai người thành vợ chồng và trốn sang Phiềng Sa. Quân Pháp tràn tới, dân Phiềng Sa lại hoang mang lo sợ. A Châu, cán bộ Đảng đã tìm đến. A Phủ kết nghĩa anh em với A Châu. Rồi A Phủ trở thành tiểu đội trưởng du kích, cùng với Mị và đồng đội bảo vệ quê hương.)

(Theo Truyện Tây Bắc, NXB Văn học, Hà Nội, 1960)

向引學排 HƯỚNG DẪN HỌC BÀI

1．尋曉數分吧性格人物媚過。

－境遇被扒𧗱𫜵妯𢶆𧴱、局𤯩被𢰥墮𢢇極於茹通理伯查。

－演變心狀吧行動。

（注意分析演變心狀媚𥪝𣎀𬁒春𧗱、記憶歲青春吧念犒渴𤯩𠭤徠、仍𣎀孤單𧻭𣋽𤇧焒、欺證見景阿甫被繓𨅸、行動割絏繓救阿甫吧共阿甫遁𠺌鴻𫣅、…）

2．印象𧵑英（姉）𧗱性格人物阿甫（過行動打僥貝阿史、𣅶被處件吧欺𧗱𫜵工𢶆𧴱於茹通理伯查）。筆法𧵑茹文欺描寫人物媚吧人物阿甫固之恪僥。

3．仍涅獨到𥪝觀察吧演寫𧵑作者𧗱題材沔𡶀（䌰生活、風俗、天然、𡥵𠊛、𡏦𥩯情況、骨傳、藝術引傳、…）。

1. Tìm hiểu số phận và tính cách nhân vật Mị qua:

- Cảnh ngộ bị bắt về làm dâu gạt nợ, cuộc sống bị đày đoạ tủi cực ở nhà thống lí Pá Tra.

- Diễn biến tâm trạng và hành động.

(Chú ý phân tích diễn biến tâm trạng Mị trong đêm mùa xuân về, kí ức tuổi thanh xuân và niềm khao khát sống trở lại, những đêm cô đơn dậy sớm sưởi lửa, khi chứng kiến cảnh A Phủ bị trói đứng, hành động cắt dây trói cứu A Phủ và cùng A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài,...)

2.Ấn tượng của anh (chị) về tính cách nhân vật A Phủ (qua hành động đánh nhau với A Sử, lúc bị xử kiện và khi về làm công gạt nợ ở nhà thống lí Pá Tra). Bút pháp của nhà văn khi miêu tả nhân vật Mị và nhân vật A Phủ có gì khác nhau?

3. Những nét độc đáo trong quan sát và diễn tả của tác giả về đề tài miền núi (nếp sinh hoạt, phong tục, thiên nhiên, con người, xây dựng tình huống, cốt truyện, nghệ thuật dẫn truyện,...)?

𥱬𢖵 GHI NHỚ

『𱙡𫯳阿甫』𱺵句𡀯𧗱仍𠊛民勞動漨高西北空甘𠹾𡇐殖民、主𡐙壓逼、𢰥墮、監陷𥪝局𤯩𣅵𣋁㐌摓𬨠反抗、𠫾尋局𤯩自由。

作品刻畫真寔仍涅𥢆別𧗱風俗、習慣、性格吧心魂𠊛民各民族少數憑𠬠𠰩文珥瓖、精細、㷋𦭷色吧風味民族、𣃣𢀭性造形𣃣𢀭質詩。

Vợ chồng A Phủ là câu chuyện về những người dân lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất áp bức, đày đoạ, giam hãm trong cuộc sống tăm tối đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do.

Tác phẩm khắc hoạ chân thực những nét riêng biệt về phong tục, tập quán, tính cách và tâm hồn người dân các dân tộc thiểu số bằng một giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế, đượm màu sắc và phong vị dân tộc, vừa giàu tính tạo hình vừa giàu chất thơ.

練習 LUYỆN TẬP

過數分𠄩人物媚吧阿甫、唉發表意見𧵑英（姉）𧗱價值人道𧵑作品。

Qua số phận hai nhân vật Mị và A Phủ, hãy phát biểu ý kiến của anh (chị) về giá trị nhân đạo của tác phẩm.