書院:唐革命/3

革命。

1）革命羅咦？

革命羅破丐𦼨𢷮𦋦丐㵋、破丐醜𢷮𦋦丐卒。譬喻：翁軻離曀（1933）羅科學革命。𣈜𠸗誒拱想浪𡗶𧷺坦𣃱、因經驗和測度、翁𠂎㵋決浪債坦𧷺和𨂼終縈𩈘𡗶。

翁疏棲番衝（1800）羅機器革命。𣈜𠸗只𠫾歩和𠫾車馭撟；翁𠂎㵋𫜵𦋦車焒。

翁得榮（1859）羅格物革命。𣈜𠸗空誒曉𠓑事生化𧵑萬物、翁𠂎㵋研究𦋦爲牢𦓡固事生化𠂎。

翁閣·鏌羅經濟學革命。翁𠂎研究𠓑𠒥資本主義、帝國主義、階級爭鬥、云云於丢𦓡生𦋦；歷史伮勢芇、現像伮勢芇、和結果伮仕𦋦牢。

2) 革命固𠇍次？

𠂎羅思想革命、民眾革命時固𠀧次：

A — 資本革命

B — 民族革命

C — 階級革命

資本革命如法革命𢆥1789。美革命獨立𢆥1776（𨘗英）、日革命𢆥1864。

民族革命如伊些離𨘗強權奧𢆥1859。艚𨘗滿清𢆥1911。

階級革命如工農俄𨘗資本和掙𥙩權𢆥1917。

3) 爲牢𦓡生𦋦資本革命？

A/ 資本羅城庯羅資本㵋、伮固爐𣛠和𫜵𦋦行貨。固爐𣛠時㥃固𡗉𠏲𫜵工朱伮。𫜵𦋦行貨時㥃𡗉𠊛𧷸𧵑伮。㥃𡗉𠊛𧷸𧸝時㥃交通便利。

B/ 資本於鄉村羅地主、伮㥃𡨹仍制度封建、土地人民；於𡊲芇主權調羅衛拪𦏓權貴於𦷾哿、伮對貝人民伮䁛如𤛠、如𤞼、伮扒於安沒𡊲抵𦓿𤲌朱伮、伮對貝𠊛𠫾𧶭、時行貨伮㥃𥙩稅包饒時𥙩空固澄度、錢鉑每處沒次、𠫾吏沛吀眾伮朱法、伮𫜵𡗉格阻礙朱役𧶭𧸝㵋。

地主𣍊飭垠阻資本㵋、資本㵋𣍊飭破地主、𠄩邊衝突憢𫜵成𦋦資本革命。

空包𣇞𠄩𠏭尼𢶢憢劇烈和𠓑𠒥、易𧡊憑邊美。𢆥1861𦤾1865、𠇍省𠌨北（資本㵋）舉兵打吏𠇍省𠌨南（地主）如2渃讐敵丕。

4) 爲牢𦓡生𦋦民族革命?

沒渃固飭猛𦤾刦沒渃夭、𥙩武力該治民渃𠂎、和掙𣍊悉哿權經濟和政治。民渃𠂎㐌𠅍哿自由獨立、吏𫜵𦋦得包饒被強權伮撝𢵼曊𡗉。

伮㐌刦𣍊産物、權利𧵑民𠱤、欺固賊啫伮吏扒民𠫾𠔦𣩂𠊝朱伮。如𪚚陣歐戰1914—18西扒些𠫾𠔦、𨍦吏加稅加捜。打得時伮享利權、輸時𨉟㐌𣩂𠊛吏害𧵑。訥抋吏羅𦏓強權尼扒民族箕𫜵奴隸、如法貝安南。𦤾欺民奴隸𠂎𠹾空浽姅、醒悟𨖲、團結吏、別浪他𣩂自由欣𠸙𫜵奴隸、同心協力打𨘗𠏭壓逼𨉟𠫾；𠂎羅民族革命。

5) 爲牢𦓡生𦋦階級革命?

𪚚世界固2階級：

A/ 資本（空𫜵工𦓡享利）

B/ 工和農（𫜵𧁷𠢑𦓡丞得享）

如𠊛𠏲安南、𫜵於𡎡炭𡉕荄𣈜𫜵11𣇞、頭𢆥𫜵𦤾𡳜、沒𣈜只得𠀧豪、咹丞𨁥咹、默空固默、忉空固茦、𣩂空固㮀。

羣英主𡎡𠂎空包𣇞𣴛拪𦤾役咦、𦓡伮咹充默暢、𨖲馭𨑜車、每𢆥吏得𠇍𨒒兆銅俐（𢆥1925伮得17.000.000銅）。試𠳨17兆𠂎僶主西𫜵𦋦咍羅公認安南𫜵𦋦？

民𦓿些𤲌空固𦓡𦓿、𦓡𠏭屯田西伮佔𣍊122.000畝𤲌卒於中圻、150.000畝於南圻。

民些坭時空𨁥咹、坭時𣩂𩟡、𦓡田主每𢆥伮𧸝㫧𧵆1.000兆貫錢西（𢆥1925伮𧸝911.477.000貫）。

渃些如丕、各渃拱如丕。𠏭工農空𠹾浽、團結憢打𨘗資本𠫾、如邊俄、𠂎羅階級革命、訥抋吏羅階級被壓逼抵踏堵階級𠫾壓逼𨉟。

6) 革命𢺺𫜵𠇍次?

革命𢺺𦋦𠄩次：

A — 如安南𨘗法、印度𨘗英、高麗𨘗日、菲莉兵𨘗美、艚𨘗各帝國主義—抵掙𥙩權自由平等𧵑民渃𨉟、𠂎羅民族革命。

B — 悉哿民𦓿𠊛𠏲𪚚世界不其渃芇𡥤芇調聯合憢吏如英㛪沒茹、抵踏堵悉哿資本𪚚世界、𫜵朱渃芇民拱得幸福、𫜵朱天下大同—𠂎羅世界革命。

𠄩次革命𥯉雖固恪憢、爲民族革命時𣗓分階級、義羅士、農、工、商調一致𢶢吏強權。羣世界革命時無産階級（民𦓿和𠊛𠏲）𨅸頭𠫾𨎠。仍𠄩革命𠂎刎固關係貝憢。譬喻：安南民族革命成功時資本法夭、資本法夭時工農法𫜵階級革命拱易。和𠮩工農法革命成功、時民族安南仕得自由。

丕𢧚革命安南貝革命法沛聯絡貝憢。

7) 誒羅仍𠊛革命？

爲被壓逼𦓡生𦋦革命、朱𢧚誒𦓡被壓逼强𨤼時𢚸革命强𥑃、志革命强決。欺𨎠資本被封建壓逼朱𢧚伮革命。𣊾𣇞資本吏𠫾壓逼工農、朱𢧚工農羅𠊛主革命。

（1）羅爲工農被壓逼𨤼欣、（2）羅爲工農羅佟一朱𢧚飭猛欣𣍊、（3）羅爲工農羅拪空蹎𠱤、𠮩輸時只𠅍沒丐刧苦、𠮩得時得哿世界、朱𢧚戶肝㭲。爲仍故𠂎、𢧚工農羅㭲革命、羣學𠻀、茹𧶭𡮈、田主𡮈拱被資本壓逼、雙空極苦平工農；3項𠂎只羅匏伴革命𧵑工農嗺。

8) 革命羅𧁷咍羅易?

𢯢丐社會𦼨㐌𠇍𠦳𢆥𫜵社會㵋、𠂎羅叱𧁷。仍別格𫜵、別同心協力𦓡𫜵時礩𫜵得、勢時空𧁷。𧁷易拱在𨉟、𨉟決志𫜵時𫜵得。仍㥃𫜵革命時沛別：

A — 𠏭資本和帝國主義伮𥙩宗教和文化𫜵朱民愚、𥙩法律𦄾民吏、𥙩飭猛𫜵朱民𢜝、𥙩富貴𫜵朱民貪。伮𫜵朱民𦖑𦤾𠄩𡨸革命時𢜝𢘭𨉟。

丕革命𨎠沛𫜵朱民覺悟。

B — 民苦過咍暴動、如民安南於中圻抗稅、河城投毒、南圻破墈；空固主義、空固計畫、𦤾餒失敗買。

丕革命沛講解理論和主義朱民曉。

C — 民爲空曉情勢𪚚世界、空別𨋤逞、空固謀酌、𣗓𢧚𫜵㐌𫜵、欺𢧚𫜵吏空𫜵。

革命沛曉風潮世界；沛排策畧朱民。

D — 民常𢺺拟派尼𦏓箕、如民些𠊛南時疑𠊛中、𠊛中時輕𠊛北、𢧚餒夭飭𠫾、如𥮊每隻沒坭。

丕𢧚飭革命沛集中、㥃集中沛固黨革命。

9) 革命𨎠𣍊沛固丐咦?

𨎠𣍊沛固黨革命、抵𪚚時運動和組織民眾、外時聯絡貝民族被壓逼和無産階級𤞦坭。黨固凭革命㵋成功、拱如𠊛擒梩固凭船㵋𨂼。黨㥃凭時沛固主義𫜵卒、𪚚黨誒拱沛曉、誒拱沛蹺主義𠂎、黨𦓡空固主義拱如𠊛空固智坤、艚空固盤指南。

𣊾𣇞學說𡗉、主義𡗉、仍主義眞正一、礩鎮一、革命一羅主義梨哖。

Kách mệnh.

1) K. M. là zì?

Kách mệnh là fá kái kũ đổi ra kái mới, fá kái xấu dổi ra kái tốt. Thí zụ: ông Ga-li-lê (1633) là khoa học K. M. Ngày xưa ai kũng tưởng rằng zời tròn dất vuông, nhân kinh nghiệm và trác dạc, ông ấy mới quyết rằng trái dất tròn và chạy chung quanh mặt zời.

Ông Stê-fen-xông (1800) là kơ khí K. M. Ngày xưa chỉ di bộ và di xe ngựa kéo; ông ấy mới làm ra xe lửa.

Ông Dac-vin (1859) là kách vật K. M. Ngày xưa khĝ ai hiểu rõ sự sinh hoá kủa vạn vật, ông ấy mới ngiên kứu ra vì sao mà kó sự sinh hoá ấy.

Ông Kac-Mac là kinh tế học K. M. Ông ấy ngiên kứu rõ ràng tư bản chủ nghĩa, dế quốc chủ ngĩa, zai kấp tranh dấu, vân vân ở dâu mà sinh ra; lịch sử nó thế nào, hiện tượng nó thế nào, và kết quả nó sẽ ra thế nào.

2) Kách mệnh kó mấy thứ?

Ấy là tư tưởng K. M., zân chúng K. M. thì kó 3 thứ:

A - Tư-bản K. M.

B - Zân tộc K. M.

C - Zai kấp K. M.

Tư bản K. M. như Fáp K. M. năm 1789. Mỹ K. M. dộc lập năm 1776 (duổi Anh), Nhật K. M. năm 1864.

Zân tộc K. M. như Y-ta-ly duổi kường quyền Áo năm 1859. Tàu duổi Mạn-thanh năm 1911.

Zai kấp K. M. như kông nông Nga duổi tư bản và zành lấy quyền năm 1917.

3) Vì sao mà sinh ra tư bản K. M.?

A/ Tư bản ở thành fố là tư bản mới, nó kó lò máy và làm ra hàng hóa . Kó lò máy thì muốn kó nhiều thợ làm kông cho nó. Làm ra hàng hoá thì muốn nhiều ng:̀ mua kủa nó. Muốn nhiều ng:̀ mua bán thì muốn zao thông tiện lợi.

B/ Tư bản ở hương thôn là dịa chủ, nó muốn zữ những chế dộ fong kiến, thổ dịa nhân zân; ở chỗ nào chủ quyền dều là về tay bọn quyền qúi ở dấy kả, nó dối với nhân zân nó koi như trâu, như lợn, nó bắt ở yên một chỗ dể kày ruộng cho nó, nó dối với ng:̀ di buôn, thì hàng hoá nó muốn lấy thuế bao nhiêu thì lấy khĝ kó chừng dộ, tiền bạc mỗi xứ một thứ, di lại fải xin chúng nó cho fép, nó làm nhiều kách trở ngại cho việc buôn bán mới.

Dịa chủ hết sức ngăn trở tư bản mới, tư bản mới hết sức fá dịa chủ, hai bên xung dột nhau làm thành ra tư-bản K. M.

Không bao zờ hai tụi này chống nhau kịch liệt và rõ ràng, zễ thấy bằng bên Mỹ. Năm 1861 dến 1865, mấy tỉnh fía Bắc (tư bản mới) kử binh dánh lại mấy tỉnh fía Nam (diền chủ) như 2 nước thù dịch vậy.

4) Vì sao mà sinh ra zân tộc K. M.?

1 nước kậy kó sức mạnh dến kướp 1 nước yếu, lấy võ lực kai trị zân nước ấy, và zành hết kả quyền kinh tế và chính trị. Zân nước ấy dã mất kả tự-zo dộc lập, lại làm ra dược bao nhiêu thì bị kường quyền nó vơ vét bấy nhiêu.

Nó dã kướp hết sản vật, quyền lợi kủa zân rồi, khi kó zạc zã nó lại bắt zân di lính chết thay cho nó. Như trong trận Âu-chiến 1914-18 Tây bắt ta di lính, sau lại za thuế za sưu. Dánh dược thì nó hưởng lợi quyền, thua thì mình dã chết ng:̀ lại hại kủa. Nói tóm lại là bọn kường quyền nầy bắt zân tộc kia làm nô lệ, như Fáp với Anam. Dến khi zân nô lệ ấy khịu không nổi nữa, tỉnh ngộ lên, doàn kết lại, biết rằng thà chết dược tự zo hơn sống làm nô lệ, dồng tâm hiệp lực dánh duổi tụi áp bức mình di; ấy là zân tộc K. M.

5) Vì sao mà sinh ra zai kấp K. M.?

Trong thế zái kó 2 zai kấp:

A/ Tư bản (khĝ làm kông mà hưởng lợi)

B/ Kông và nông (làm khó nhọc mà chẳng dược hưởng)

Như ng:̀ thợ Anam, làm ở mỏ than Hongay ` ngày làm 11 zờ, dầu năm làm dến kuối, một ngày chỉ dược 3 hào, ăn chẳng dủ ăn, mặc khĝ kó mặc, dau khĝ kó thuốc, chết khĝ kó hòm.

Kòn anh chủ mỏ ấy khĝ bao zờ nhúng tay dến việc zì, mà nó ăn sung mặc sướng, lên ngựa xuống xe, mỗi năm lại dược mấy mươi triệu dồng lời (năm 1925 nó dược 17.000.000 dồng). Thử hỏi 17 triệu ấy thằng chủ Tây làm ra hay là kông nhân Anam làm ra?

Zân kày ta ruộng không kó mà kày, mà tụi dồn diền Tây nó chiếm hết 122.000 mẫu ruộng tốt ở Trung-Kỳ, 150.000 mẫu ở Nam-Kỳ.

Zân ta nơi thì khĝ dủ ăn, nơi thì chết dói, mà diền chủ mỗi năm nó bán gạo gần 1.000 triệu quan tiền tây (năm 1925 nó bán 911.477.000 q).

Nước ta như vậy, kác nước kũng như vậy. Tụi kông nông khĝ chịu nổi, doàn kết nhau dánh duổi tư bản di, như bên Nga, ấy là zai-kấp K. M., nói tóm lại là zai-kấp bị áp bức K. M. dể dạp dổ zai kấp di áp bức mình.

6) K. M. chia làm mấy thứ?

Kách mệnh chia ra hai thứ:

A — Như An Nam duổi Fáp, Ấn-dộ duổi Anh, Kao-ly duổi Nhật, Fi-li-pin duổi Mỹ, Tàu duổi kác dế-quốc chủ-ngĩa — dể zành lấy quyền tự zo bình dẳng kủa zân nước mình, ấy là zân tộc K. M.

B — Tất kả zân kày ng:̀ thợ trong thế zái bất kỳ nước nào nòi nào dều liên hợp nhau lại như anh em một nhà, dể dập dổ tất kả tư bản trong thế zái, làm cho nước nào zân nào kũng dược hạnh fúc, làm cho thiên hạ dại-dồng — ấy là thế-zái K. M.

2 thứ K. M. dó tuy kó khác nhau, vì zân tộc K. M. thì chưa fân zai kấp, ngĩa là sĩ, nông, kông, thương dều nhất trí chống lại kường quyền. Kòn thế zới K. M. thì vô-sản zai-kấp (zân kày và ng:̀ thợ) dứng dầu di trước. Nhưng 2 K. M. ấy vẫn kó quan hệ với nhau. Thí zụ: Anam zân tộc K. M. thành kông thì tư-bản Fáp yếu, tư bản Fáp yếu thì kông nông Fáp làm zai-kấp K. M. kũng zễ. Và nếu kông nông Fáp K. M. thành kông, thì zân tộc Anam sẽ dược tự zo.

Vậy nên K. M. Anam với K. M. Fáp fải liên lạc với nhau.

7) Ai là những người K. M.?

Vì bị áp bức mà sinh ra K. M., cho nên ai mà bị áp bức kàng nặng thì lòng K. M. kàng bền, chí K. M. kàng quyết. Khi trước tư bản bị fong kiến áp bức cho nên nó K. M. Bây zờ tư bản lại di áp bức kông nông, cho nên kông nông là ng:̀ chủ K. M.

(1) là vì kông nông bị áp bức nặng hơn, (2) là vì kông nông là dông nhất cho nên sức mạnh hơn hết, (3) là vì kông nông là là tay không chân rồi, nếu thua thì chỉ mất một kái kiếp khổ, nếu dược thì dược kả thế zái, cho nên họ gan gốc. Vì những kớ ấy, nên kông nông là gốc K. M., kòn học trò, nhà buôn nhỏ, diền chủ nhỏ kũng bị tư bản áp bức, song khĝ kực khổ bằng kông nông; 3 hạng ấy chỉ là bầu bạn K. M. kủa kông nông thôi.

8) Kách mệnh khó hay là zễ?

Sửa kái xã hội kũ dã mấy ngàn năm làm xã hội mới, ấy là rất khó. Nhưng biết kách làm, biết dồng tâm hiệp lực mà làm thì chắc làm dược, thế thì khĝ khó. Khó zễ kũng tại mình, mình quyết chí làm thì làm dược. Nhưng muốn làm K. M. thì fải biết:

A — Tụi tư bản và Dế quốc chủ ngĩa nó lấy tôn-záo và văn hoá làm cho zân ngu, lấy fép luật buộc zân lại, lấy sức mạnh làm cho zân sợ, lấy fú quí làm cho zân tham. Nó làm cho zân nge dến 2 chữ K. M. thì sợ rùng mình.

Vậy K. M. trước fải làm cho zân zác ngộ.

B — Zân khổ quá hay làm bạo dộng, như zân Anam ở Trùng-kỳ kháng thuế, Hà-thành dầu dộc, Nàm-kỳ fá khám; khĝ kó chủ ngĩa, khĝ kó kế hoạch, dến nỗi thất bãi mãi.

Vậy K. M. fải zảng zải lý-luận và chủ ngĩa cho zân hiểu.

C — Zân vì khĝ hiểu tình thế trong thế zái, khĝ biết so sánh, khĝ kó mưu chước, chưa nên làm dã làm, khi nên làm lại khĝ làm.

K. M. fải hiểu fong triều thế zái; fải bày sách lược cho zân.

D — Zân thường chia rẽ fái nầy bọn kia, như zân ta ng:̀ Nam thì ngi ng:̀ Trung, ng:̀ Trung thì khinh ng:̀ Bắc, nên nỗi yếu sức di, như dũa mỗi chiếc mỗi nơi.

Vậy nên sức K. M. fải tập trung, muốn tập trung fải kó dảng K. M.

9) K. M. trước hết fải kó kái zì?

Trước hết fải kó dảng K. M., dể trong thì vận dộng và tổ chức zân chúng, ngoài thì liên lạc với zân tộc bị áp bức và vô sản zai kấp mọi nơi. Dảng kó vững K. M. mới thành kông, kũng như ng:̀ kầm lái kó vững thuyền mới chạy. Dảng muốn vững thì fải kó chủ ngĩa làm kốt, trong dảng ai kũng fải hiểu, ai kũng fải theo chủ ngĩa ấy. Dảng mà khĝ kó chủ ngĩa kũng như ng:̀ khĝ kó trí khôn, tàu khĝ kó bàn chỉ-nam.

Bây zờ học thuyết nhiều, chủ ngĩa nhiều, nhưng chủ ngĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, K. M. nhất là chủ ngĩa Lê-nin.